Vết thương lở loét ở người già là vấn đề thường gặp khi sức đề kháng kém, chức năng vận động suy giảm nằm lâu ở một tư thế hay do đổ mồ hôi nhiều vào mùa hè...

Nếu không được phát hiện và xử lý sớm, từ một vết loét nhỏ sẽ tạo thành vết thương có mủ lâu lành, gây khó chịu, đau đớn và việc điều trị sẽ càng khó hơn. Bởi vậy, khi chăm sóc người già, cần phát hiện sớm và có phương pháp chăm sóc tốt nhất để ngăn chặn sự lan rộng, tránh nhiễm khuẩn.

Hướng dẫn điều trị chăm sóc người già bị loét

Vết thương lở loét ở người già là vấn đề thường gặp

1. Nguyên nhân dẫn đến vết lở loét ở người già

Loét thường xuất hiện ở người già nằm nhiều, kém vận động. Người già nằm nhiều có thể do sức khỏe suy yếu. Những chứng bệnh khiến giảm hoặc mất khả năng vận động như liệt, tai biến mạch máu não. Hoặc ở những người lười vận động, chỉ muốn  nằm, ngồi một chỗ lâu cũng có thể xuất hiện loét.

Có 3 cơ chế dẫn đến loét ở người nhà mà chúng ta cần lưu ý:

1.1 Áp lực lên một vị trí khi nằm lâu

Khi một vị trí trên cơ thể bị áp lực đè nén, dòng máu tuần hoàn qua đó bị hạn chế. Lúc này tế bào và mô ở bị trí đó không được cung cấp dinh dưỡng và oxy đầy đủ. Cùng với đó, đè nén thời gian dài làm cho tế bào bị co kéo, nén ép mất cấu trúc. Tất cả điều đó góp phần làm cho tế bào chết, hoại tử. Vết loét hình thành từ đó.

Loét dễ xảy ra hơn khi người bệnh nằm trên bề mặt cứng, gồ ghề. Người gầy yếu dễ bị loét hơn do ít có mô đệm mỡ và cơ bắp.

1.2 Ma sát ở vị trí loét

Có 2 loại ma sát ở vị trí loét. Ma sát của da với bề mặt nằm (giường, chiếu, quần áo…) và ma sát xương với mô. Bề mặt cứng, gồ ghề hay quần áo thô ráp khiến ma sát bên ngoài tăng lên. Khi cử động, theo quán tính da và mô sẽ nằm yên còn xương sẽ di chuyển. Điều này làm xuất hiện ma sát từ bên trong. Việc ma sát thời gian dài, dù lực ma sát rất nhỏ nhưng cũng làm bào mòn da, tế bào. Hơn nữa cộng thêm việc thiếu cung cấp dinh dưỡng và oxy khiến cho tế bào vùng bị tổn thương không thể tự chữa lành và hồi phục

1.3 Môi trường ẩm ướt, nhiễm bẩn

Mồ hôi và dịch cơ thể tiết ra sẽ khó bay hơi ở vị trí bị đè nén. Hiện tượng này cũng xảy ra nhiều hơn ở những bệnh nhân tiểu tiện không tự chủ. Vùng da ẩm lâu làm cho tế bào dễ bị mài mòn hơn khi bị ma sát. Hơn nữa, ẩm ướt và chất thải của cơ thể là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, thâm nhập vào vùng da tổn thương. Các tế bào bạch cầu, miễn dịch không thể đến loại bỏ được vi khuẩn. Tình trạng viêm loét sẽ tiến triển. 

2. Dấu hiệu nhận biết vết thương lở loét

Người nhà nên chú ý những dấu hiệu nhận biết sớm vết thương lở loét sau đây ở người cao tuổi để có biện pháp phòng ngừa:

- Vùng da đỏ, xung huyết do giãn mạch. Hiện tượng này có thể mất nếu loại bỏ được nguyên nhân, thay đổi tư thế nằm. Nếu không loại bỏ được yếu tố tác động, tổn thương sẽ không phục hồi, dẫn đến tiến triển vết loét. 

- Có thể xuất hiện nốt phồng đỏ, bọng nước rồi vỡ ra.

- Người bệnh cảm thấy đau nhức ở vị trí loét. Ở những bệnh nhân liệt hoặc đái tháo đường thường mất cảm giác, không nhận biết được triệu chứng đau. Vì thế vết loét không được phát hiện sớm ở những đối tượng này.

- Da bị bong tróc, mất lớp da, vết thương hở có thể chảy máu, dịch viêm.

- Xuất hiện quầng thâm xung quanh, vết loét đen là dấu hiệu của hoại tử vết loét.

3. Những vùng da dễ bị lở loét

Bệnh nhân nằm bất cứ tư thế nào cũng rất dễ gây ra loét ở những nơi mà xương nhô lên, có lớp cơ và da bao bọc quá ít.

- Tư thế nằm ngửa: dễ loét là vùng sau gáy, vùng xương cùng, hai bên xương bả vai, hai cùi chỏ, hai gót chân.

- Tư thế nằm nghiêng: nghiêng về phía nào thì bên đó trực tiếp bị ảnh hưởng: vùng thái dương, phía ngoài và trong đầu gối, mắt cá ngoài.

Khi người già bị lở loét, các vết loét sẽ lâu lành hơn người bình thường do người cao tuổi tiêu hoá kém, hấp thu dinh dưỡng chậm và sức đề kháng yếu hơn. Do đó, dù chỉ là một vết loét nhỏ, chúng ta cũng nên phải chăm sóc người già thật chu đáo, vì nếu để vết loét lan rộng và sâu hơn thì sự xâm nhập của vi trùng ngày càng phát triển, sẽ xuất hiện nhiều tế bào hoại tử dẫn đến bội nhiễm phải cắt lọc loại bỏ tế bào chết, bệnh nhân càng đau đớn.

4. Lở loét da ở người già có nguy hiểm không?

- Lở loét da ở người già hoàn toàn có thể chữa khỏi và không gây nguy hiểm nếu được phát hiện kịp thời và xử lý đúng cách.

- Nếu không được chữa trị, tổn thương loét tiến triển. Vết loét có thể bị bội nhiễm vi khuẩn, tăng tình trạng viêm nhiễm và ảnh hưởng sức khỏe. Nếu tình trạng hoại tử nặng, có thể phải phẫu thuật loại bỏ vùng mô xung quanh vết loét. Trường hợp hoại tử các chi, có thể dẫn tới phải cắt cụt. Bội nhiễm vi khuẩn tại vết loét có thể lan sang các vị trí khác của cơ thể, gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm.

5. Cách chăm sóc bệnh nhân bị lở loét da

- Vệ sinh sạch sẽ hàng ngày cho người bệnh, đặc biệt là những vùng có nguy cơ loét cao: cùng cụt, nếp lằn mông, bẹn,… Chú ý những bệnh nhân đại tiểu tiện không tự chủ để kịp thời vệ sinh. 

- Loại bỏ áp lực tì đè trong thời gian dài. Thay đổi tư thế nằm hoặc ngồi cho người bệnh ít nhất 2-3 giờ/lần. Cho bệnh nhân sử dụng đệm hỗ trợ giảm áp lực. Sử dụng quần áo làm bằng chất liệu vải mềm, trơn.

- Cho người bệnh vận động tùy mức độ để lưu thông các mạch máu.

- Xoa bóp 3-4 lần/ngày, đặc biệt vùng da có nguy cơ bị loét.

- Dưỡng ẩm tốt cho vùng da bị tỳ đè.

- Bổ sung dinh dưỡng cho người bệnh, đặc biệt là các vitamin, đạm. Sự tái tạo da và các mô sẽ nhanh hơn.

- Uống thuốc thảo dược Long huyết P/H giúp tăng hoạt huyết đến vết thương, giúp vết loét nhanh lên da non.

Với một số trường hợp vết loét nặng, hoại tử sâu, cần phải đưa bệnh nhân đến viện để bác sĩ can thiệp loại bỏ phần da bị hoại tử không còn khả năng phục hồi.