Bong gân là gì?

Bong gân là tình trạng tổn thương dây chằng - các dải mô liên kết chắc chắn giữ cho khớp vững chắc – xảy ra khi bị kéo giãn hoặc rách do chấn thương đột ngột. Đây là một trong những chấn thương thường gặp nhất trong sinh hoạt hằng ngày và khi chơi thể thao.

Bong gân là tình trạng tổn thương dây chằng - các dải mô liên kết chắc chắn giữ cho khớp vững chắc – xảy ra khi bị kéo giãn hoặc rách do chấn thương đột ngột (Ảnh minh họa)

Nguyên nhân thường gặp gây bong gân

- Trượt chân, ngã khi đi lại

- Bước hụt bậc cầu thang

- Chấn thương thể thao (đá bóng, chạy bộ, cầu lông…)

- Va đập mạnh vào khớp

Triệu chứng bong gân

Các dấu hiệu bong gân điển hình bao gồm:

- Đau nhói tại vùng khớp bị ảnh hưởng (cổ chân, đầu gối, cổ tay…)

- Sưng nề, căng tức sau vài phút đến vài giờ

- Bầm tím quanh vùng khớp do tụ máu dưới da

- Giảm hoặc mất khả năng vận động khớp

- Đôi khi có tiếng "rắc" hoặc cảm giác lỏng khớp nếu dây chằng bị rách nặng

Phân độ bong gân

Bong gân được chia thành 3 mức độ:

Độ Mức tổn thương Triệu chứng
I Dây chằng bị giãn nhẹ Đau nhẹ, không mất vững khớp
II Rách một phần dây chằng Sưng to, đau nhiều, bầm tím, hạn chế vận động
III Rách hoàn toàn Khớp lỏng lẻo, mất vững, đau dữ dội, không thể đi lại
 

Cách xử lý bong gân ban đầu tại nhà (nguyên tắc RICE)

Trong 24–48 giờ đầu, cần thực hiện theo nguyên tắc R.I.C.E:

- Rest (Nghỉ ngơi): Tránh vận động khớp bị thương.

- Ice (Chườm lạnh): Chườm đá 15–20 phút/lần, mỗi 2–3 giờ.

- Compression (Băng ép): Dùng băng thun cố định nhẹ nhàng, không quá chặt.

- Elevation (Kê cao): Nâng cao chi bị thương để giảm sưng.

Khi nào cần đi khám?

Bạn nên đến cơ sở y tế nếu:

- Đau dữ dội không giảm sau vài giờ

- Không thể đứng vững hoặc cử động khớp

- Sưng tăng dần, bầm tím lan rộng

- Nghi ngờ có gãy xương kèm theo

Các bác sĩ sẽ đánh giá qua thăm khám lâm sàng, kết hợp X-quang hoặc MRI nếu cần để xác định mức độ tổn thương và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Điều trị bong gân: Thuốc và phục hồi

Tùy mức độ bong gân, điều trị có thể gồm:

- Thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, diclofenac (dưới chỉ định bác sĩ)

- Chườm ấm sau 48–72 giờ để tan máu tụ, giảm đau

- Vật lý trị liệu: Tăng cường vận động khớp, tránh teo cơ

- Trường hợp nặng (độ III): Có thể cần bó bột hoặc can thiệp ngoại khoa

Vai trò của thuốc hỗ trợ tan máu tụ và chống viêm từ dược liệu

Một số thuốc từ dược liệu có thể được sử dụng hỗ trợ điều trị sau chấn thương nhẹ, như cao Huyết giác - được ghi nhận trong y học cổ truyền là có tác dụng hoạt huyết, giảm sưng, hỗ trợ tan máu tụ. Tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt nếu đang dùng thuốc kháng đông, thuốc trị bệnh nền.

Lưu ý khi tự điều trị tại nhà

Không chườm nóng sớm (trong 48 giờ đầu)

Không xoa bóp mạnh hoặc nắn chỉnh nếu chưa biết chắc chắn mức độ tổn thương

Tránh vận động nặng hoặc tập luyện sớm gây tái phát chấn thương

Tổng kết

Bong gân là chấn thương phổ biến nhưng có thể gây biến chứng nếu xử trí sai cách. Áp dụng đúng nguyên tắc xử lý ban đầu và theo dõi sát các dấu hiệu bất thường là yếu tố then chốt giúp hồi phục sớm, phòng ngừa biến chứng kéo dài.